foto: Rinze de Vries
Natuur in de Trynwâlden
|
Dat het goed vertoefen is in de Trynwâlden weten de inwoners als geen ander. Ons gebied is rijkelijk bedeeld met prachtige natuur op een paar stappen van ons huis. Voor mensen, die hier wat minder goed bekend zijn, hebben we een kleine selectie van al het moois gemaakt.... natuur en cultuur in de Trynwâlden.
|
|
Ottema-Wiersma Reservaat en Sippen-Finnen
Op tal van plekken in het gebied vind je borden en panelen met informatie en wandel-en fietsroutes, zoals hieronder op dit paneel van It Fryske Gea aan het Koekoekspaad. Aan de oostkant van de Ottemawei light het Ottema-Wiersma reservaat en de naastgelegen Sippen-Finnen. Ze bieden een thuis aan tal van vogels en andere dieren. Vanaf de uitzichttoren heb je een prachtig uitzicht over het omliggende gebied. Het kaartje geeft al aan, dat je hier eindeloos kunt wandelen en fietsen. En dit zijn slechts een handjevol uit de vele mogelijkheden in de Trynwâlden...
|
De Sippen-Finnen kun je met het kettingpontje bereiken. Deze ligt naast de uitkijktoren aan het Koekoekspaad. Tijdens het broedseizoen (15 maart tot 1 juli) is het gebied gesloten en is het pontje uiteraard niet beschikbaar. Het gebied wordt doorgaans door paarden 'beheerd'.
|
|
Bouwepet en Ottema-Wiersma
De Bouwepet is het oude stroomdal van het riviertje Bouwepet, ontstaan in de voorlaatste ijstijd. Samen met het water van De Rijd vormt het de verbinding tussen het Ottema-Wiersma reservaat en het natuurgebied de Grutte Wiel. In de bodem bevinden zich vele zwerfkeien, destijds meegevoerd door het landijs uit Noorwegen, Zweden en Finland. Een aantal van de keien is door Faber gebruikt in zijn Geologisch Monument aan de Halligen bij Mûnein..
Het Ottema-Wiersmareservaat is een veenlandschap met plassen, poelen, rietvelden en natte hooilanden. Het reservaat is vernoemd naar de heren Ottema en Wiersma. Het reservaat biedt een thuis aan zowat alle hier voorkomende (roof)vogels, maar is ook het domein van de otter. Andere voorkomende dieren zijn reeën en vossen.
|
|
Het Koekoekspaad brengt je naar de uitkijktoren met een goed uitzicht op het Ottema-Wiersma reservaat en de Sippen-finnen. De wandeling vanaf de parkeerplaats aan de Ottemawei neemt een kleine tien minuten. Op je fiets ben je er zo!
Oer de Wiel
Oer de Wiel is een laaggelegen nat natuurgebied tussen Mûnein, Readtsjerk en Feanwâlden. Het gebied is een waar paradijs voor vogels als kievit en grutto, maar ook voor eenden en ganzen. Het gebied is, te voet, te bereiken vanaf de Ottemawei (kant van Mûnein en Readtsjerk) en It Bûtefjild vanuit Feanwâlden. Kijk voor meer op vogelhutten en meer.
Grutto's in Oer de Wiel.
Download hier de wandelfolder die It Fryske Gea voor dit gebied maakte: It Fryske Gea - Wandelfolder-Bûtenfjild
Ryptsjerksterpolder en Groote Wielen
Het maakt eigenlijk niet uit wanneer je in de Ryptsjerksterpolder komt.... er is altijd wat te zien. De Groote Wielen is een prachtig natuurgebied op de grens van pleistocene zandgronden en holoceen veengebied in het oosten en in het westen de zeeklei. De Groote Wielen is een aaneenschakeling van grotere en kleinere plassen (wielen) en vaarten, rietvelden, graslanden en heeft twee eendenkooien: de Kobbekoai en de Buismans Koai. Alleen deze laatste is voor excursies geopend. De grotere plassen zijn een overblijfsel van de Middelzee, die zich in de Middeleeuwen uitstrekte van de Waddenzee via Leeuwarden tot aan Sneek. Door vervening is hier in de latere eeuwen moeras en veenweidegebied ontstaan, waarbij door afslag van petgaten de wielen ontstonden.
De Groote Wielen is een van de Natura-2000 gebieden in onze provincie. Kijk hier voor een overzicht van alle gebieden in Fryslân. Meer over de Groote Wielen.
|
Het geologisch monument van Mûnein
Aan de Halligen, even buiten het dorp Mûnein vind je een bijzonder monument. Het is het werk van (amateur)geoloog Jan Faber uit Gytsjerk en is een blijvend aandenken aan de realisatie van Natuurplan Bouwepet, als onderdeel van de ruilverkaveling Tytsjerksteradiel.
Jan Faber heeft er zo'n 10.000 zwerfstenen uit een straal van 2 kilometer van het monument voor gebruikt, die in de landkaart van Scandinavië zijn verwerkt. Daar waar hij de herkomst van de stenen kon identificeren, zijn ze op de landkaart op die plaats neergelegd. Het monument vormt het beginpunt van een natuurwandelpad, dat is gemarkeerd met 18 grote zwerfkeien, die je naar het dijkje rond de Bouwepet leiden. Zo wandel je rondom dit prachtige stukje Trynwâlden. Meer over het monument vind je hier: Geologisch Monument Mûnein |
Het geologisch Monument van boven. Foto: Hans Dijkstra.
|
In het omliggende gebied grazen doorgaans paarden en schapen en kun je genieten van grutto's, kievieten, ganzen en noem maar op....
Genieten op het Blommenpaad
Tussen de noordkant van Gytsjerk en de terreinen van de voormalige praktijkschool vind je het Blommenpaad, een bloemen- en insectenrijk wandelpad met prachtige uitzichten.
Op de website van It Fryske Gea is een pdf te downloaden met wandeltips en routes in de Trynwâlden:
It Fryske Gea - Wandelfolder Trynwâlden.
It Fryske Gea - Wandelfolder Trynwâlden.
Excursies in de Trynwâlden
Naast de excursies van de Fûgelwacht Trynwâlden zijn er tal van andere activiteiten in onze natuur. Het is zeer de moeite waard, om ook de website van It Fryske Gea (IFG) in de gaten te houden. Ze organiseert in voor- en najaar regelmatig excursies naar bijvoorbeeld de Buisman Eendenkooi bij Gytsjerk.
Betty Kooistra wijst de vijf vangpijpen van de Buismanskoai aan, tijdens de laatst gehouden IFG-excursie, op 18 februari jongstleden. Een prachtige, zonnige dag maar met een ijskoude wind uit het oosten.
Meer over het landschap van de Trynwâlden
In diverse publicaties, op papier en digitaal, is ons gebied beschreven, al dan niet als onderdeel van de Noardlike Fryske Wâlden. De ene publicatie legt de nadruk op de natuur, de andere wat meer op de ontstaansgeschiedenis of de cultuur. Sommige beperken zich tot een enkel aspect, zoals die bijvoorbeeld over de eendenkooien in onze omgeving. Een selectie, in willekeurige volgorde:
Dr. Kijlstrawei in Mûnein.
Andere publicaties over natuur en cultuur in de Trynwâlden
Vorig jaar, tussen februari 2024 en april 2024 hebben vijf studenten van de opleiding Management van de Leefomgeving van het Van Hall Larenstein, op verzoek van de stichting cultuur en landschap Trynwâlden, onderzoek uitgevoerd in de Trynwâlden. Het resultaat is gepubliceerd in de Landschapsbiografie Trynwâlden.
